ฟลูออไรด์ คือ แร่ธาตุธรรมชาติที่มีลักษณะคล้ายเกลือของธาตุฟลูออรีน พบได้ตามธรรมชาติทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นในน้ำ ดิน หินแร่ต่างๆ อีกทั้งยังมีอยู่ในแร่ธาตุของอาหาร เช่น เนื้อสัตว์ นม ไข่ ปลา อาหารทะเล ผักผลไม้บางชนิด โดยประโยชน์ของฟลูออไรด์คือเป็นสารที่ช่วยป้องกันและต้านทานกรดที่อาจก่อให้เกิดการผุของฟันในเด็กและผู้ใหญ่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ การมีฟลูออไรด์เคลือบฟันจึงช่วยให้ฟันแข็งแรงขึ้น
ส่วนการเคลือบฟลูออไรด์ คือ การนำฟลูออไรด์ในความเข้มข้นที่เหมาะสมไปสัมผัสกับผิวฟันโดยตรง สามารถทำได้โดยทีมทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ นับเป็นอีกทางเลือกที่ทำให้มั่นใจได้ว่าฟันได้รับฟลูออไรด์ในปริมาณที่เหมาะสม
การเคลือบฟลูออไรด์เหมาะกับ
• ผู้ที่เสี่ยงหรือมีประวัติฟันผุ ไม่ว่าจะเด็กหรือผู้ใหญ่
• เด็กเล็ก เพราะเสี่ยงฟันผุมากเป็นพิเศษ เนื่องจากเป็นวัยที่แปรงฟันยาก ทำความสะอาดช่องปากได้ไม่ทั่วมากนัก โดยนิยมเคลือบฟลูออไรด์หลังอายุ 3 ปีขึ้นไปเพื่อป้องกันการกลืนฟลูออไรด์
• ผู้ที่รับประทานยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งของน้ำลาย
• ผู้สูงอายุหรือผู้ป่วยที่อาจแปรงฟันได้ไม่สะอาดนัก ก็สามารถเคลือบฟลูออไรด์ได้
• ผู้ที่ทานอาหารระหว่างมื้อบ่อย เนื่องจากหากทานอาหารบ่อย น้ำลายน้อย แต่มีอาหารในช่องปาก ฟันอาจอยู่ในสภาพที่เป็นกรดนาน จึงเสี่ยงเกิดอาการผุ
การเคลือบฟลูออไรด์มีประโยชน์มากมาย ดังนี้
• เสริมโครงสร้างฟันให้แข็งแรงขึ้น
• เพิ่มความทนทานต่อกรดที่เกิดจากการย่อยสลายตัวของอาหารจำพวกแป้งและน้ำตาล ฟันจึงผุยากขึ้น
• ช่วยให้ฟันมีความแข็งแรงทนทานต่อการกร่อนก่อนวัย
• ยับยั้งการทำงานของจุลินทรีย์หรือแบคทีเรียในช่องปาก
• ชะลอการย่อยสลายของแร่ธาตุ ทำให้ยับยั้งการผุของผิวเคลือบฟันได้ในระยะแรก อย่างไรก็ตาม หากมีการผุที่ลุกลามเป็นรูต้องทำการรักษาโดยการอุดฟัน
• เมื่อไม่มีฟันไม่มีรอยผุ แบคทีเรียจะไม่สะสมในโพรงฟันมากนัก จึงสามารถลดกลิ่นปากลงได้ด้วย
สำหรับวิธีเคลือบฟลูออไรด์นั้น สามารถแบ่งได้เป็น 2 ประเภทหลักๆ ตามชนิดของฟลูออไรด์เคลือบฟัน ได้แก่
การเคลือบฟลูออไรด์แบบเจลมีลักษณะเป็นการเคลือบฟันแบบใช้ถาดครอบฟันบนและล่าง โดยสามารถป้องกันฟันผุในฟันน้ำนมได้ 20% และฟันแท้ได้ถึง 28% เหมาะกับเด็กอายุ 6 ปีขึ้นไป เนื่องจากกระบวนการทำที่ต้องอาศัยเครื่องดูดน้ำลายด้วย จึงอาจอันตรายกับเด็กเล็กได้
ขั้นตอนการทำเริ่มจากทันตแพทย์ขัดฟันให้สะอาด จากนั้นเลือกขนาดของถาดเคลือบฟลูออไรด์ให้เหมาะสม ใส่ฟลูออไรด์เจลลงในถาดให้เรียบร้อยแล้วครอบลงบนฟันบนและฟันล่าง โดยให้กัดถาดครอบฟันเอาไว้เป็นเวลา 1-4 นาที ซึ่งในระหว่างการเคลือบฟลูออไรด์เจลอยู่นั้น จะมีการใช้เครื่องมือดูดน้ำลายตลอดเวลา เพื่อไม่ให้กลืนฟลูออไรด์ส่วนเกินลงไป
การเคลือบฟลูออไรด์แบบวานิช คือ การเคลือบฟันแบบทาฟลูออไรด์ลงไปบนผิวฟันโดยตรง ซึ่งจะช่วยให้เกิดผลึกแคลเซียมฟลูออไรด์บนผิวฟัน และผลึกตัวนี้จะทำหน้าที่หยุดยั้งการผุของฟันในระยะเริ่มต้นไม่ให้ลุกลามต่อ วิธีนี้สามารถป้องกันฟันผุในฟันน้ำนมได้ 33% และฟันแท้ได้ถึง 46% เหมาะสำหรับผู้มีความเสี่ยงฟันผุสูง และเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี
ขั้นตอนการทำเริ่มจากทันตแพทย์ขัดฟันให้สะอาดและเป่าลมให้ฟันแห้ง จากนั้นใช้แปรงหรือคอตตอนบัตทาฟลูออไรด์วานิชลงไปบนผิวฟันทุกซี่ทุกด้าน และมักจะเน้นเป็นพิเศษตรงจุดที่เริ่มมีรอยผุ หรือจุดที่มีความเสี่ยงต่อการผุ เช่น ฟันด้านบดเคี้ยว ฟันบริเวณที่ทำความสะอาดยาก ฯลฯ โดยทันตแพทย์จะทาไม่ให้โดนเหงือกเพื่อป้องกันการระคายเคืองที่อาจเกิดขึ้น
ฟลูออไรด์ถือเป็นสารสำคัญที่ช่วยป้องกันฟันไม่ให้ผุได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ จึงถือได้ว่ามีความจำเป็นต่อคนในทุกช่วงวัย หากไม่ได้เสริมสุขภาพฟันด้วยฟลูออไรด์ อาจส่งผลต่อฟันดังนี้
• อาจมีเชื้อแบคทีเรียตกค้าง ส่งผลให้เกิดกลิ่นปากและมีโอกาสที่ฟันจะผุหรือเหงือกอักเสบ
• เมื่อไม่ได้เสริมโครงสร้างฟันให้แข็งแรง ฟันอาจไม่ทนต่อกรดที่เกิดจากการย่อยสลายของแป้งและน้ำตาล
• ฟันผุระยะแรกอาจเกิดการลุกลามจนเกิดค่ารักษาที่บานปลายได้ กลับกัน ถ้าเริ่มผุในระยะแรกแล้วเคลือบฟลูออไรด์เพื่อป้องกัน ฟลูออไรด์จะเข้าไปยับยั้งกระบวนการผุของฟันได้
แม้ขั้นตอนการใช้ฟลูออไรด์เคลือบฟันนั้นจะดูไม่ยุ่งยากซับซ้อน แต่ทางทันตแพทย์ไม่แนะนำให้เคลือบฟลูออไรด์เอง เพราะฟลูออไรด์ต้องใช้ในความเข้มข้นที่ถูกต้อง และหากเครื่องมือไม่สะอาดเพียงพออาจก่อให้เกิดการติดเชื้อ รักษาลำบากมากขึ้น ทั้งนี้ กรณีที่ทำไม่ถูกวิธี หรือรับเข้าไปมากเกินความจำเป็น ก็จะส่งผลกระทบ เช่น
• ฟันตกกระ
• คลื่นไส้
• อาเจียน
• ท้องเสีย
• ติดเชื้อทางช่องปาก
ปกติแล้วการเคลือบฟลูออไรด์มีราคาไม่แพงมาก โดยถือเป็นทันตกรรมป้องกันฟัน สำหรับทาง PLUS Dental Clinic มีอัตราค่าบริการอยู่ที่ 300 บาทต่อครั้ง
รู้กันแล้วว่าฟลูออไรด์นั้นดีต่อสุขภาพช่องปาก และเหมาะกับทุกช่วงอายุคนตั้งแต่เด็กเล็กไปจนผู้สูงอายุ ลำดับถัดไปมาตอบข้อสงสัยที่เกี่ยวข้องกับฟลูออไรด์กัน
ในความเป็นจริงแล้ว การใช้ฟลูออไรด์ในปริมาณที่มากเกินไปจะส่งผลเสียมากกว่าผลดีต่อร่างกาย เช่น เกิดโรคฟันตกกระ โดยมักเกิดในฟันแท้ที่รับปริมาณแร่ธาตุในเนื้อฟันมากเกินไป เพราะฉะนั้น ควรใช้ฟลูออไรด์ในปริมาณที่พอดีตามดุลยพินิจของทันตแพทย์
ฟลูออไรด์เป็นเพียงตัวช่วยเสริมที่จะเคลือบฟันให้แข็งแรง มีความทนทานต่อการสลายตัวของกรดได้มากขึ้น ไม่สามารถป้องกันการผุของฟันได้ 100% ทั้งนี้ต้องดูที่ปัจจัยต่างๆ ร่วมด้วย เช่น พฤติกรรมการกินหรือการแปรงฟัน
ฟลูออไรด์เป็นเพียงตัวช่วยเสริมที่จะเคลือบฟันให้แข็งแรง มีความทนทานต่อการสลายตัวของกรดได้มากขึ้น ไม่สามารถป้องกันการผุของฟันได้ 100% ทั้งนี้ต้องดูที่ปัจจัยต่างๆ ร่วมด้วย เช่น พฤติกรรมการกินหรือการแปรงฟัน
การเคลือบฟลูออไรด์เป็นการเคลือบสารลงที่ผิวฟันเพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของฟันเท่านั้น จึงไม่ได้การันตีว่าจะทำให้ฟันขาวขึ้นได้อย่างเห็นได้ชัดแต่อย่างใด
ไม่เจ็บ และใช้ระยะเวลาประมาณ 5 นาทีในการเคลือบฟลูออไรด์ลงบนผิวฟัน จากนั้นใช้เครื่องมือดูดเอาฟลูออไรด์ตกค้างออก
บุคคลทั่วไป แนะนำให้เคลือบฟลูออไรด์เคลือบทุกๆ 6 เดือนใน แต่ในกรณีที่เสี่ยงฟันผุมากๆ แนะนำเคลือบฟลูออไรด์ได้ทุกๆ 3 เดือน ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของทันตแพทย์ผู้ทำการรักษา
