เลือดออกตามไรฟันเกิดจากอะไร? อันตรายไหมหากปล่อยทิ้งไว้?

โรคเลือดออกตามไรฟัน หรือที่หลายๆ คนรู้จักกันในชื่อ โรคลักปิดลักเปิด (Scurvy) เป็นโรคที่เกิดจากการขาดวิตามินซีอย่างรุนแรง หรืออาจเกิดจากการทำความสะอาดช่องปากไม่ดีพอ รวมถึงพฤติกรรมการใช้ชีวิต และโรคประจำตัวบางอย่าง โดยลักษณะอาการเลือดออกตามไรฟันเบื้องต้นจะสังเกตได้ในขณะแปรงฟัน ใช้ไหมขัดฟัน หรือขณะบ้วนปากจะพบว่ามีเลือดออกติดมากับแปรงสีฟัน หรือไหมขัดฟัน ดูแล้วเหมือนจะไม่อันตราย แต่จริงๆ แล้วหากปล่อยทิ้งไว้และไม่ได้รับการรักษาในระยะเวลา 1-3 เดือน หลังจากแสดงอาการ โรคนี้สามารถพัฒนาไปเป็นโรคเหงือกอักเสบได้ และหากทิ้งไว้นานๆ ก็อาจทวีความรุนแรงถึงขั้นชักได้เลยทีเดียว เพราะฉะนั้น บทความนี้จะพามารู้จักกับโรคเลือดออกตามไรฟันกันอย่างละเอียด เพื่อให้ทุกคนเข้าใจโรคและไปพบทันตแพทย์ได้ทันท่วงที 

อาการที่พบได้ในโรคเลือดออกตามไรฟัน

อาการที่พบในเลือดออกตามไรฟันนั้น เบื้องต้นจะเป็นอาการที่มีเลือดออกมาจากฟันตามชื่อของโรคนั่นเอง แต่นอกเหนือจากอาการเลือดออกแล้ว ยังมีอาการอื่นๆ ที่พบอีกด้วย โดยอาการต่างๆ จะเกิดขึ้นแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับระยะของโรค ในระยะเริ่มต้นของโรคเลือดออกตามไรฟันจะมีอาการที่เป็นสัญญาณเตือนของโรค ได้แก่ 

• ความอยากอาหารลดลง 
• อ่อนล้า หรืออ่อนเพลีย
• ปวดขา 
• เหงือกสีซีด
• ท้องเสีย 
• อาการกระวนกระวาย 

หากไม่รับการรักษาในช่วงระยะเวลา 1-3 เดือน อาจพบอาการดังต่อไปนี้เพิ่มเติม 

• โลหิตจาง
• โรคเหงือกอักเสบ
• ฟันผุ
• เลือดออกใต้ผิวหนัง
• รอยช้ำที่ขาหรือเท้า
• ตาไวต่อแสง
• หายใจไม่อิ่ม
• อารมณ์แปรปรวน
• ตาแห้ง ระคายเคือง
• ปวดหัว
• ปวดข้อ ข้อบวม
• เจ็บหน้าอก

หากปล่อยไว้โดยไม่ได้รับการรักษาเลย อาการของโรคเลือดออกตามไรฟันจะยิ่งทวีความรุนแรง อาจทำให้ถึงขั้นเสียชีวิตได้ และหากไม่ได้รับการรักษาจะก่อให้เกิดอาการดังต่อไปนี้

• มีไข้
• สูญเสียฟัน
• เกิดภาวะตัวเหลือง (Jaundice) ขั้นรุนแรง
• อาการปวด ปวดเมื่อสัมผัส และอาการบวมทั่วร่างกาย
• เกิดภาวะโลหิตจางที่เกิดจากการเม็ดเลือดแดงแตกมากกว่าปกติ (Hemolysis)
• เลือดออกภายใน
• โรคเส้นประสาท (Neuropathy) หรืออาการชา
• อวัยวะภายในล้มเหลว
• ชัก (Convulsion)
• อาการเพ้อคลั่ง
• โคม่า

อาการของโรคนี้ในเด็กยังมีความแตกต่างจากผู้ใหญ่อีกด้วย ในกรณีที่เกิดกับเด็กจะส่งผลให้ทารกมีอาการกระวนกระวาย กระสับกระส่าย งอแง อาจมีอาการเป็นอัมพาต นอกจากนี้ อาจมีอาการกระดูกเปราะ รวมถึงอาการเลือดไหลไม่หยุดอีกด้วย

จะเห็นได้ว่าโรคนี้ไม่ควรปล่อยไว้ให้บานปลาย ดังนั้น หากพบว่ามีอาการเบื้องต้นควรทำการนัดหมายกับทันตแพทย์เพื่อหาสาเหตุและทำการรักษาในขั้นต่อไป 

ปัจจัยเสี่ยงและสาเหตุ เลือดออกตามไรฟันเกิดจากอะไร

สาเหตุของเลือดออกตามไรฟัน มีหลากหลาย ได้แก่ เกิดจากการที่ร่างกายขาดวิตามินซีรุนแรง การแปรงฟันที่แรงเกินไป คราบพลัคสะสม การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน มีภาวะเลือดออกผิดปกติ เกล็ดเลือดต่ำ กำลังใช้ยารักษาในกลุ่มต้านการแข็งตัวของเลือด และอาการป่วยลูคีเมีย เป็นต้น 

ส่วนปัจจัยที่ทำให้เกิดความเสี่ยงโรคเลือดออกตามไรฟัน มีดังนี้

• การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นประจำ
• การใช้สารเสพติด
• สูบบุหรี่
• มีปัญหาด้านระบบประสาท
• มีปัญหาด้านระบบภูมิคุ้มกัน
• โรคลำไส้แปรปรวน (IBS)
• โรคลำไส้อักเสบเรื้อรัง (IBD) : โรคลำไส่ใหญ่อักเสบเรื้อรัง (UC) และ โรคโครห์น (CD)
• ขาดวิตามินซีและวิตามินเค
• ทานผักผลไม้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
• อยู่ในวัยเด็กหรือมีอายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป

รักษาและป้องกันเลือดออกตามไรฟันให้อยู่หมัด

จะเห็นได้ว่าโรคเลือดออกตามไรฟันเกิดได้จากหลายสาเหตุและหลายปัจจัย ดังนั้น ในการรักษาและหาวิธีหยุดหรือแก้เลือดออกตามไรฟันจึงขึ้นอยู่กับสาเหตุของการเกิดโรคเป็นหลัก ซึ่งการรักษาโรคเลือดออกตามไรฟันนั้นสามารถทำได้หลายวิธี เช่น การแก้ปัญหาตำแหน่งของฟัน หรือการดูแลรักษาฟัน พร้อมทั้งเพิ่มสารอาหารที่ดีต่อสุขภาพฟัน เพื่อช่วยในการรักษาและป้องกันปัญหาที่เกิดขึ้นจากโรคดังกล่าว มาดูกันเลยว่ามีอะไรบ้าง

แก้ปัญหาตำแหน่งของฟัน

หนึ่งในสาเหตุหลักของเลือดออกตามไรฟันคือคราบพลัค และตำแหน่งฟันที่ผิดรูป ไม่ว่าจะเป็นขากรรไกร รวมไปถึงงานทันตกรรมที่เคยทำไป ซึ่งส่งผลให้เกิดปัญหาฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือโรคเลือดออกตามไรฟัน และปัญหาอื่นๆ ที่ตามมา โดยการจัดฟันเป็นหนึ่งในวิธีแก้ปัญหาตำแหน่งของฟันผิดปกติได้ แต่ทั้งนี้จะต้องทำความสะอาดและดูแลสุขภาพช่องปากให้สะอาดควบคู่กันไปด้วย

ทำความสะอาดสุขภาพช่องปาก

การทำความสะอาดสุขภาพช่องปากเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรให้ความใส่ใจ ในการป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟันนั้นสามารถทำได้โดยการแปรงฟันให้ถูกวิธี เลือกแปรงขนนุ่มไม่บาดผิว โดยจับแปรงสีฟันให้ตั้งมุม 45 องศา กับตัวฟัน และค่อยๆ แปรง ไม่ต้องออกแรงมากจนเกินไป เพราะอาจทำให้เกิดการบาดเจ็บได้ ฟันบนปัดลงล่าง ฟันล่างปัดขึ้นบน แปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง และใช้ไหมขัดฟันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง เพื่อขจัดเศษอาหารที่อาจจะยังหลงเหลืออยู่ตามซอกฟัน และบ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปาก

เพิ่มอาหารที่มีวิตามินซี ในมื้ออาหาร

หนึ่งในสาเหตุหลักของการเกิดเลือดออกตามไรฟันคือ การขาดวิตามินซี หากขาดวิตามินซีอย่างต่อเนื่องหลายเดือนจะส่งผลต่อสุขภาพ และระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ร่างกายอ่อนแอ ป่วยง่าย ดังนั้น เพื่อให้ร่างกายได้รับวิตามินซีอย่างเพียงพอ ควรเลือกรับประทานผักหรือผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เช่น เลมอน ส้ม ฝรั่ง สตรอว์เบอร์รี กีวี่  มะม่วง เสาวรส พริกหวานแดง พริกหวานเขียว มันฝรั่ง กะหล่ำปลี  เป็นต้น หากมีตัวเลือกในการทานอาหารที่มีวิตามินซีน้อย หรือไม่ชอบทานผักผลไม้ สามารถใช้วิธีการทานอาหารเสริมวิตามินซีได้ ในการทานวิตามินซีก็ต้องเลือกให้เหมาะสมกับช่วงวัยและความต้องการของร่างกาย โดยปริมาณวิตามินซีที่แต่ละช่วงอายุต้องการ มีดังนี้

• ช่วงอายุ 0-6 เดือน : 40 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 7-12 เดือน : 50 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 1-3 ปี : 15 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 4-8 ปี : 25 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 9-13 ปี : 45 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 14-18 ปี : เพศชาย 75 มิลลิกรัม, เพศหญิง 65 มิลลิกรัม
• ช่วงอายุ 19 ปีขึ้นไป : เพศชาย 90 มิลลิกรัม, เพศหญิง 75 มิลลิกรัม

ผู้หญิงที่อยู่ระหว่างการตั้งครรภ์และให้นมบุตรจะมีความต้องการวิตามินซีเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงให้นมบุตร ยกตัวอย่างเช่น สำหรับผู้หญิงในช่วงอายุ 19 ปีขึ้นไป ต้องการวิตามินซี 85 มิลลิกรัม ระหว่างตั้งครรภ์ และ 120 มิลลิกรัม ขณะให้นมบุตร เป็นต้น ส่วนบุคคลที่สูบบุหรี่จะมีความต้องการวิตามินซีมากกว่าคนทั่วไป 30 มิลลิกรัม ต่อวัน

สัญญาณหรืออาการที่บ่งบอกว่าต้องพบทันตแพทย์แล้ว

เลือดออกตามไรฟันเป็นอาการที่หลายๆ คนอาจมองข้ามและคิดว่าไม่ใช่ปัญหาใหญ่อะไร ซึ่งอาการและความรุนแรงของโรคเลือดออกตามไรฟันขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล เนื่องจากสาเหตุและปัจจัยเสี่ยงมีหลากหลาย ถ้าถามว่าเลือดออกตามไรฟันจะเป็นอันตรายไหม? ก็ตอบได้ว่ามีโอกาสที่จะเป็นอันตรายรุนแรงได้หากปล่อยไว้ไม่รักษาโดยเฉพาะหากสาเหตุนั้นเกิดจากร่างกายขาดวิตามินซี เนื่องจากการขาดวิตามินซีเป็นระยะเวลานานส่งผลร้ายต่อร่างกาย และเสี่ยงโรคเกี่ยวกับระบบเลือด เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาว 

ดังนั้น เมื่อสังเกตว่ามีอาการเลือดออกเรื้อรังและรุนแรง พบเจอเลือดออกขณะแปรงฟันเมื่อใช้ไหมขัดฟัน หรือเมื่อบ้วนปาก มีอาการเหงือกบวมแดง เลือดไหลไม่หยุด รวมถึงอาการอื่นๆ ที่พบว่าผิดปกติเกิดขึ้นร่วมกับอาการเลือดออกตามไรฟัน ควรรีบปรึกษาทันตแพทย์เพื่อวินิจฉัยหาสาเหตุที่แท้จริง 

คำถามน่ารู้เกี่ยวกับเลือดออกตามไรฟัน

พอจะเข้าใจภาพรวมของโรคเลือดออกตามไรฟันไปแล้ว มาตอบคำถามยอดฮิตที่ใครๆ ก็สงสัยเกี่ยวกับโรคนี้กัน 

อย่างไรก็ตาม หากพบอาการเลือดออกตามไรฟันไม่ว่าจะด้วยสาเหตุอะไร ควรปรึกษาทันตแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษา

สรุป

เลือดออกตามไรฟันเกิดจากหลายปัจจัย เช่น มีภาวะเลือดออกผิดปกติ และฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง แต่สาเหตุหลักๆ คือร่างกายขาดวิตามินซี ทำให้เลือดออกตามไรฟันได้ง่าย ไม่ว่าจะเป็นตอนแปรงฟัน ใช้ไหมขัดฟัน หรือบ้วนปากก็อาจจะมีเลือดไหลปนออกมา สำหรับผู้ที่เป็นโรคเลือดออกตามไรฟันไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ แต่ควรได้รับการรักษาจากทันตแพทย์ และดูแลสุขภาพฟันด้วยตัวเองอย่างถูกต้อง เช่น การรักษาความสะอาดของสุขภาพช่องปาก รับประทานอาหารที่มีวิตามินซี และเลือกใช้แปรงที่มีขนที่นุ่ม ไม่แข็งกระด้าง